Total omuz protezi, omuz ekleminde artroza (kıkırdak aşınması, kireçlenme) bağlı ciddi ağrısı ve hareket kısıtlanması olan hastalarda ağrıyı geçirmek, eklem hareket açıklığını yeniden sağlamak ve yaşam kalitesini arttırmak için yapılan bir omuz protezi tipidir. Esasen omuz eklemi vücuttaki en hareketli eklem olup; küre-yuva tipi eklem olarak adlandırılır. Total omuz protezi ameliyatının amacı; hastaya normal omuz fonksiyonlarını yeniden kazandırmak ve ağrıdan kurtarmaktır. Protez cerrahisi hastaların ağrılarının şiddetlendiği, ağrının hastanın gece uyumasına, günlük olağan işlerini yapmasına, kolunu kullanmasına engel olduğu dönemde seçilecek etkili, güvenilir bir tedavi yöntemidir. Ağrı genellikle önceleri hareketle ortaya çıkarken ilerleyen dönemde istirahat ağrıları hatta uykudan uyandıran ağrılar oluşmaya başlar. Kıkırdak hasarı ilerledikçe eklemde şişme ve fonksiyon kaybı ortaya çıkar. İlerleyen olgularda omuz ekleminin hareket kabiliyeti tamamen kaybolabilir. Bu ameliyatla sorunlu omuzun tümü ya da bir bölümü çıkarılarak yerine yapay bir eklem oluşturulur. Ameliyat sonrası hastanın fonksiyonel durumunu etkileyen en önemli faktör kasların ve bağ dokusunun ameliyattan önceki halidir. Eğer iyi durumdaysa hastanın eski işlevine kavuşması çok daha kolay olacaktır. Bu omuz protezi ile kalça ve diz protezi arasındaki en önemli farktır.
Ancak bilinmelidir ki; tüm protez ameliyatları gibi total omuz protezi ameliyatları da “mutlak zorunluluk” ameliyatları değil; bir “yaşamsal konfor” ameliyatıdır.
Sorunlu bir omuza uygulanabilecek diğer protez alternatiflerinden biri de “reverse (ters) omuz protezi”dir. Ters omuz protezi ameliyatı yapılan hastalarda omuzdaki artroza ilave olarak omuzu hareket ettiren ve rotator manşet adı verilen kasların yırtılması da söz konusudur. Bu kasların yırtık olması hem ağrıya; hem de omuz hareketlerinde belirgin bir kısıtlanmaya neden olur. Ters omuz protezinin tasarımı bu kasların görevinin protez tarafından yerine getirilmesini sağlar ve hastaların hem ağrısının geçmesi, hem de omuz hareketlerindeki kısıtlanmayı ortadan kaldırmak için uygulanır. Sıklıkla 70 yaşın üzerinde düşük fonksiyonel beklentisi olan manşet yırtığı artropatisi hastaları için iyi bir seçenek olarak kullanılmaktadır.
Ters omuz protezleri manşet yırtığı artropatisinde kullanılmakla birlikte omuz artroplasti revizyonlarında, romatolojik hastalıkların omuz tutulumunda, tümör rezeksiyonu sonrasında, çok parçalı humerus proksimal uç kırıklarında da kullanım alanı bulmuştur. Sadece ağrı sorununa çözüm olmakla kalmaz, omuzun rotasyon merkezini değiştirir ve bu şekilde omuzun aktif öne fleksiyon ve abdüksiyon hareketi deltoid kas gücüyle sağlanmış olur.
Tüm omuz protezi ameliyatlarında implant teknolojisindeki gelişmelere de bağlı olarak protezin sağkalım süreleri ve cerrahi başarı oranı oldukça yükselmiştir. Ancak yine de protez cerrahisi, tüm cerrahi girişimlerde olduğu gibi bazı riskler taşırlar. Bunların en önemlileri enfeksiyon, gevşeme ve protezin erken dönemde çıkmasıdır. Alınan tüm önleyici tedbirlere karşın bu olasılık % 1’ in altında olsa da risk hiçbir zaman sıfırlanamaz.